4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanunu’nun 7. Maddesine göre, engellilik oranı %90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından satın alınan ve motor silindir hacmi 2.800 cm³’ü aşmayan araçlar, ÖTV’den istisna tutulmuştur. Bir başka söyleyişle en az %90 engelli olan bir kişinin, sıfır km araç satın alırken ÖTV ödemesine lüzum yoktur. Bu hak beş yılda bir kere kullanılmak üzere tanınmıştır. Bu yazımızda, engelli kişi adına araç satın alındıktan sonra, henüz 5 yıllık süre dolmadan engelli kişinin vefat etmesi durumunda, aracın mirasçılara veya mirasçılardan sadece birisine intikal sürecini ve bu süreçte karşılaşılacak vergisel yükleri anlatmaya çalışacağım.

ÖTV muafiyeti ile engelli kişi adına satın alınmış aracın, engelli kişinin vefatından sonra mirasçılarına intikali aşamasında ÖTV ödenip ödenmeyeceği hususu aşağıda yer alan tablodaki gibidir:

İhtimal	ÖTV
Engelli kişi vefat ettiğinde, aracın satın alındığı tarih ile vefat tarihi arasında 5 yıldan uzun bir süre geçmiş ise,	Ödenmez
5 yıllık süre içinde olmakla birlikte, araç tüm mirasçılar adına müştereken tescil ettirilir ise,	Ödenmez
Miras olarak sadece ÖTV muafiyeti ile alınmış araç kalmış ve bu araç birden fazla mirasçı olduğu halde mirasçılardan sadece birisi adına tescil ettirilir ise,	Ödenir
Miras olarak ÖTV muafiyeti ile alınmış araç dışında, değeri araç değeri ile uyumlu başkaca mal ve hakların da miras olarak kalması ve diğer mirasçıların bir mirasçı lehine araç üzerindeki mülkiyet hakkından ivazsız olarak feragatini gösteren belge ibraz edilir ise,	Ödenmez
Miras olarak ÖTV muafiyeti ile alınmış araç dışında, başkaca mal ve hakların da miras olarak kalmasına rağmen bunların değerinin araç değeri ile uyumlu olmadığı halde araç mirasçılardan sadece birisi adına tescil ettirilir ise,	Ödenir

(Konunun detayları Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği’nde yer almakta olup, genelgenin ilgili bölümü aşağıdadır.)

            Yukarıdaki tabloda yer alan “Miras olarak ÖTV muafiyeti ile alınmış araç dışında, değeri araç değeri ile uyumlu başkaca mal ve hakların da miras olarak kalması ve diğer mirasçıların bir mirasçı lehine taşıt üzerindeki mülkiyet hakkından ivazsız olarak feragatini gösteren belge ibraz edilir ise,” senaryosu, en çok karşılaşılan ve en karmaşık olan senaryodur. Bu sebeple açıklamalarımıza bu senaryo üzerinden devam edeceğiz.

Geçilmesi gereken adımlar sırası ile şu şekildedir:

1- Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) alınması.

Mirasçılık belgesi (eski adı ile veraset ilamı), miras bırakanın ölümü ile ardında kimlerin mirasçı olarak kaldığını gösteren belgedir. Mirasçılardan sadece birisinin başvurması ile noterlerden veya Sulh Hukuk Mahkemesi’nden bu belgenin alınması mümkündür.

2- Veraset ve İntikal Vergisi Beyanının verilmesi, gerekli verginin ödenmesi ve intikal ettirilecek aracın hissesinin veraset ve intikal vergisi ile ilişiğinin kesilmiş olduğunu gösterir “ilişik kesme” yazısının alınması.

Veraset ve İntikal Vergisi ve Beyanın ne şekilde verileceği hakkında detaylı bilgiye http://www.erayyagci.org/veraset-ve-intikal-vergisi-beyani/ linkine tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Önemle belirtmek gerekir ki; miras olarak kalan araç dışındaki mal ve hakların değerinin araç ile mütenasip (uyumlu) olması, yani en az araç değeri kadar olması gerekir. Bu değerlendirme de sadece veraset ve intikal vergisi beyanında gösterilen mal ve haklar için yapılmaktadır. Örneğin, vefat eden engelli kişiden kalan araç dışında, bir arsa ve bir miktar altın olduğu varsayımında, veraset ve intikal vergisi beyanında sadece arsa gösterilirse ve arsanın belediye rayiç değeri araç değerinden düşük kalırsa ÖTV ödemeden tek mirasçı adına aracın intikalini sağlamak için aranan şartlardan birisi sağlanamamış olur. Veraset ve intikal vergisi beyanında bulunurken bu hususa dikkat edilmelidir.

Veraset ve intikal vergisi beyanında bulunup, gerekli vergi ve harçlar yatırıldıktan sonra vergi dairesi tarafından, aracın intikal veya satış işlemlerinin yapılmasında veraset ve intikal vergisi bakımından bir sakınca bulunmadığını gösterir bir “ilişik kesme” yazısı tanzim edilecektir. Bu yazının alınması gerekmektedir.

3- Aracı üzerine alacak mirasçı lehine diğer mirasçıların, murisin vefatından sonra Noterden düzenlenmiş sadece bu araca yönelik “mirastan feragat sözleşmesini” düzenlemeleri.

Araç, mirasçılardan sadece birisi adına intikal ettirilmek isteniyorsa, diğer mirasçıların, araç üzerindeki mülkiyet haklarından feragat ettiklerine noter onaylı bir belge tanzim ettirilmesi gerekmektedir. Bu belge ile sadece araç üzerindeki mülkiyet hakkından feragat edilmesi ve araç dışında miras olarak kalan diğer malvarlığının araç değeri ile uyumlu olması gerekmektedir.

4- Vergi Dairesi’nden feragatname ile aracın tek mirasçıya intikali halinde ÖTV’den muaf olacağını gösterir yazının alınması.

Araç için veraset ve intikal vergisi bakımından bir sakınca bulunmadığını gösterir bir “ilişik kesme” yazısını ve noter tarafından tanzim edilmiş olan diğer mirasçıların araçtaki miras paylarından intikal ettiklerini gösterir feragatname ile birlikte Nakil Vasıtaları Vergi Dairesi’ne veya taşrada bu işlem yapılıyorsa murisin son olarak ikamet ettiği yer vergi dairesine başvurulması gerekmektedir. Bu başvuruda vergi dairesinden aracın tek mirasçıya intikali durumunda ÖTV’den muaf olacağının belirtileceği bir yazı talep edilmelidir. Vergi dairesi gerekli incelemeyi yaptıktan sonra araç intikalinin ÖTV muafiyetli şekilde yapılmasında herhangi bir sakınca olmadığına dair yazıyı verecektir.

5- Araç için Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) yaptırılması.

Araç intikalinin ÖTV muafiyetli şekilde yapılmasında herhangi bir sakınca olmadığına dair yazıyı alındıktan sonra, aracı adına intikal ettirecek olan mirasçının sigorta acentesi aracılığı ile araç için Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (ZMSS) yaptırması gerekmektedir.

6- Tüm belgelerle birlikte notere başvurularak mirasçı adına yeni ruhsatname talep edilmesi.

Yukarıda belirtilen tüm aşamalar geçildikten ve gerekli tüm belgeler toplandıktan sonra aracın kendi adına intikalini talep eden mirasçının notere başvurması ve aracın adına tescilini talep etmesi gerekmektedir. Noterlik gerekli işlemleri tamamladıktan sonra mirasçı adına düzenlenen yeni ruhsatname mirasçıya teslim edilecektir.

7- Aracı üzerine alan tek mirasçının Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi vermesi.

Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 2’nci maddesinin (c) bendi kapsamında mirası reddetmeyen yasal mirasçılara veraset yoluyla intikal araca ilişkin; diğer mirasçılar tarafından hisselerinin noter onaylı feragatname ile tek mirasçıya bağışlanması, aynı kanunun 2’inci maddesinin (d) bendi kapsamında veraset ve intikal vergisine tabidir. Bir başka söyleyişle, diğer mirasçıların tek mirasçı lehine kendi paylarından feragat etmeleri, o tek mirası bakımından bir tür “ivazsız iktisap” kabul edilir ve bu da Veraset ve İntikal Vergsi’ne tabidir. Hal böyle iken, tek mirasçının aracı hukuken iktisap ettiği yani adına ruhsatın düzenlendiği tarihi takip eden 1 ay içerisinde veraset ve intikal vergisi beyannamesi ile bu aracı beyan etmesi gerekmektedir.  Diğer mirasçıların feragatname ile bağışladıkları paylarının parasal karşılığı veraset ve intikal vergisinden muaf tutulan sınırların üzerinde ise Veraset ve İntikal Vergisi doğacaktır ve bunun ödenmesi gerekecektir. Veraset ve İntikal Vergisi Beyannanesi ile ilgili detaylara http://www.erayyagci.org/veraset-ve-intikal-vergisi-beyani/ linkinden ulaşabilirsiniz.

İşbu yazımda aşamalar halinde ÖTV muafiyetli aracın mirasçılara intikali sürecini anlatmaya çalıştım. Ancak, yazıdan da anlaşıldığı üzere bu süreç defalarca resmi kurumlara başvuruyu ve birçok evrak işini gerektiren meşakkatli bir süreçtir. Bu süreçte herhangi bir hata yapmamanız ve süreci hızlı sonuçlandırabilmeniz için alanında uzman bir avukattan destek almanızı tavsiye ederim.

Av. Eray YAĞCI

——————————————————————————————————————–

Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliği’nin yazımız ile ilgili bölümü:

2. İlk İktisabı İstisna Olan Taşıtların Veraset Yoluyla İntikali

Özel Tüketim Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi hükmü gereğince, ilk iktisabında istisna uygulanan kayıt ve tescile tabi taşıtların, veraset yoluyla intikallerinde ÖTV aranmaz. Dolayısıyla, taşıtın veraset yoluyla intikaline bağlı olarak müştereken bütün mirasçılar adına kayıt ve tescil edilmesi halinde, bu intikal işlemi nedeniyle ÖTV uygulanmaz.

Ancak, muristen mirasçılara sadece bir taşıtın intikal etmiş olması, başka bir mal ve/veya hakkın intikal etmemiş olması halinde, taşıtın miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesi, devralan mirasçı açısından (kendi miras hissesine karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere) “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilmez. Bu şekilde bir ivaz karşılığında veya ivazsız (bağış, hibe, hediye vb.) olarak gerçekleşen devir işleminde Kanunun 15 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında ÖTV aranır. Bu kapsamda, söz konusu taşıtın ilk iktisap tarihinden itibaren beş yıl geçmeden istisnadan yararlanamayanlara devri halinde, taşıtın bu mirasçıya intikalinde vergilendirilmeyen kendi miras payına tekabül eden kısma ilişkin ÖTV’nin de beyan edilip ödeneceği açıktır.

Muristen mirasçılara intikal etmiş olan terekede söz konusu taşıtın yanı sıra başkaca mal ve/veya hakkın da bulunması halinde ise diğer mirasçıların, lehine taşıt üzerindeki mülkiyet hakkından ivazsız olarak feragatini gösteren belgenin ibrazı şartıyla istisnadan yararlanılmış olan taşıtın lehine feragat edilen mirasçıya intikali, “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilir. Bununla birlikte, Kanunun 15 inci maddesinde yer alan söz konusu düzenleme, esas itibariyle veraset yoluyla intikal eden engelli taşıtının tüm mirasçılara intikaline ilişkin olup, taşıtın istisnadan yararlanamayan (Değişik ibare:RG-4/5/2016-29702) mirasçılar arasında veya (Değişik ibare:RG-4/5/2016-29702) mirasçılar tarafından istisnadan yararlanamayan üçüncü kişilere devrine ilişkin bir istisna sağlamadığından, terekede yer alan diğer mal ve/veya hakların değerinin taşıtın değeri ile mütenasip olması gerekmektedir. Aksi takdirde, diğer mirasçıların vereceği feragatnameye istinaden taşıtı devralan mirasçının taşıt üzerindeki kendi mülkiyet hakkına (miras payına) karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere bu işlem “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilmez. Örneğin, istisnadan faydalanılan taşıtın engellinin vefatı üzerine iki mirasçıya intikal etmesi ve mirasçılardan birinin taşıtı, diğerinin ise terekede taşıt dışındaki varlık olan beş adet cumhuriyet altınını alması ve bu hususta mirasçıların anlaşmaları durumunda, bahse konu cumhuriyet altınlarının toplam değeri taşıtın değeriyle mütenasip olmadığından, feragatname düzenlense dahi, terekede birden fazla mal ve/veya hak bulunması kapsamında ÖTV’siz işlem tesis edilmez.

Bu uygulamada, ÖTV’den müstesna olarak ilk iktisabı yapılan taşıt dışında herhangi bir mal ve/veya hakkın “birden fazla mal ve hak” kapsamında değerlendirilebilmesi için söz konusu mal ve/veya hakkın Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesine dahil edilmiş olması gerekmekte olup, mezkûr beyannameye dahil edilmeyenler “birden fazla mal ve/veya hak” kapsamında değerlendirilmez. Banka hesabında/hesaplarındaki paranın, taşıt dışındaki mal ve/veya hakların toplam değerinin tespitinde dikkate alınabilmesi için, muris adına açılmış olan hesap/hesaplarda ölüm tarihi itibariyle mevcut olması gerekir. Ayrıca, murisin ölümünü müteakip, mirasçılarının tamamının ya da bir kısmının sosyal güvenlik mevzuatı çerçevesinde, ilgili kurum veya kuruluşlardan alacağı maaş birden fazla mal ve/veya hak kapsamında,  terekeye dâhil değildir.

Söz konusu şartlar dahilinde, istisnadan yararlanılan taşıtın varislerden birine intikalinde ÖTV aranmadığı gibi, lehine taşıt üzerindeki mülkiyet hakkından vazgeçilen mirasçının buna karşılık taşıt haricinde terekede yer alan diğer mal ve/veya haklardaki miras hissesinden diğer mirasçılar lehine vazgeçmesi de aranmaz. Ayrıca, bu kapsamda işlem tesisi için muristen mirasçılara intikal etmiş olan söz konusu taşıtın dışındaki diğer mal ve/veya haklarla ilgili olarak da aynı mirasçı lehine feragat edilmiş olması aranmaz. Ancak, istisna kapsamında iktisap edilen taşıtın varislere kalan hisselerinin tek bir mirasçıya ivazlı olarak devredilmesi halinde, devralan mirasçının taşıt üzerindeki kendi mülkiyet hakkına (miras payına) karşılık gelen kısmı hariç olmak üzere bu satış işlemi “veraset yoluyla intikal” olarak değerlendirilmez. Bu kapsamda, söz konusu taşıtın malul veya engelli tarafından ilk iktisap tarihinden itibaren beş yıl geçmeden istisnadan yararlanamayanlara devri halinde, taşıtın bu mirasçıya intikalinde vergilendirilmeyen kendi miras payına tekabül eden kısma ilişkin ÖTV’nin de beyan edilip ödeneceği açıktır.

Taşıtın miras hisselerinin tek bir mirasçıya devredilmesi ve bu mirasçının Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi uygulamasında aranan şartları ve nitelikleri haiz olması durumunda, terekenin birden fazla mal ve/veya haktan ibaret olup olmamasına bakılmaksızın, bu devir işlemi dolayısıyla ÖTV aranmaz. Bu durumda, malul veya engellinin Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi ile 15 inci maddesinin (2) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında maluliyet veya engellilik durumu nedeniyle ÖTV’siz olarak taşıt iktisap etmemiş olması veya iktisap tarihinden itibaren beş yıllık sürenin geçmiş olması gerektiği tabiidir.

Veraset yoluyla intikal kapsamında, kendisine taşıt veya taşıt üzerinde hisse intikal eden malul veya engelliler, Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendi uygulamasından Tebliğin (II/C/1) bölümünde yapılan açıklamalar çerçevesinde yararlanabilir.

Diğer mirasçıların tek bir mirasçı lehine taşıtla ilgili mülkiyet haklarından feragatini gösterir belgenin noter onaylı olması yeterlidir.

(Ek paragraf:RG-13/10/2016-29856) Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendi uygulaması kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtın veraset yoluyla intikalinde başkaca bir şart aranmaksızın bu devir işlemi dolayısıyla ÖTV aranmaz. Varislerin, mezkûr bentte sayılan kişilerden olmaması veya bentte sayılan kişilerden olmakla birlikte daha önce söz konusu istisnadan yararlanan lehine haklarından feragat etmiş olması, söz konusu taşıtın vergi ödenmeksizin veraset yoluyla intikaline engel teşkil etmez. Ancak, ÖTV uygulanmaksızın varislere intikal eden taşıtın, murisin istisnadan yararlandığı tarihten itibaren beş yıllık süre dolmadan varisler tarafından istisnadan yararlanamayanlara satışı veya devri halinde ÖTV aranır.

ÖTV’den istisna olarak ilk iktisabı yapılan taşıtın veraset yoluyla intikali sonrasında varisin de vefatı nedeniyle taşıtın ikinci kez veraset yoluyla intikalinde de yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde işlem tesis edilir.

Bu uygulama kapsamında verginin beyanı ve ödenmesine ilişkin yükümlülükler, adına kayıt ve tescil yapılan/yapılanlar tarafından yerine getirilir.