Özellikle Türkiye’de faaliyeti bulunan uluslararası şirketlerin ve bazı kurumsal yerli şirketlerin haftanın belli günleri için veya bazı iş koları için zaten uygulamakta olduğu “uzaktan çalışma” sistemi pandemi koşulları ile birlikte son bir yıl içerisinde yaygın bir uygulama alanı buldu. Hatta öyle ki, birçok iş kolu için bu çalışma sistemi “yeni normal” haline geldi. Hal böyle iken, bu gelişmelere ilişkin bir yasal düzenleme yapılması gerekliliği hasıl oldu ve nihayet 10.03.2021 tarihli ve 31419 sayılı Resmi Gazete’de yayım tarihinde yürürlüğe girmek üzere “Uzaktan Çalışma Yönetmeliği” yayımlandı.

Tam metnini aşağıda paylaşacağımız Yönetmeliğin getirdiği dikkat çekiçi düzenlemeler ise şu şekildedir:

• Uzaktan çalışmanın yapılacağı mekan ile ilgili düzenlemelerin iş yapılmaya başlanmadan önce tamamlanacağı ve bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin işçi ve işveren tarafından birlikte belirlenecek yöntemle karşılanacağı öngörülmüş. (Madde 6) Örnek vermek gerekirse uzaktan çalışma için internet alt yapısı gerekli ise, işin görüleceği yere sağlanacak internet altyapısının ücretinin kimin tarafından karşılanacağına dair anlaşma yapma özgürlüğü işçi ve işverene bırakılmış. İşçi aleyhine kullanılması riski göz önünde bulundurulduğunda bu düzenlemenin sakıncağı olduğu kanaatindeyim.
• Mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının sağlanması yükümlülüğünün, aksi kararlaştırılmadıkça işverenin sorumluluğunda olması öngörülmüş. (Madde 7) Ancak “aksi kararlaştırılmadıkça” ifadesi ile, gerekli malzeme ve iş araçlarının işçi tarafından temin edilmesinin de kararlaştırılabileceği anlaşılıyor. Örneğin, uzaktan çalışma için kullanılacak bilgisayarın işveren tarafından temin edilmesi esas olmakla birlikte, taraflar bu bilgisayarın işçi tarafından temin edileceğini de kararlaştırabilirler, Yönetmelik herhangi bir yasak getirmiyor. Bu hususun da işçi aleyhine kullanılması riski göz önünde bulundurulduğunda sakıncağı olduğu kanaatindeyim.
• Uzaktan çalışma yapılacak zaman aralığı ve toplam çalışa süresine ilişkin düzenlemelerin sözleşmede belirleneceği, ancak her halde mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalınacağı öngörülmüştür. (Madde 9) Yani, gerek normal çalışma süreleri için, gerekse fazla çalışma durumunda işçinin hak kazanacağı ücretler için İş Kanunu’nun öngördüğü kurallardan farklı bir kural öngörülmüş değil. Klasik çalışmada ne çalışma süreleri nasıl ise, uzaktan çalışmada da o şekilde olması gerektiği öngörülmüş.
• Uzaktan çalışılıyor olsa dahi işin niteliğine göre işverenin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülükleri devam etmektedir. (Madde 12)
• İşçiye uzalktan çalışma talep etme, işverene de bu talebi değerlendirip kabul veya red etme imkanları tanınmış. Ancak, uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayının aranmayacağı belirtilmiş. (Madde 14)

Av. Eray YAĞCI

Yönetmeliğin tam metni ise şu şekildedi: